[फॉर्म] प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजना 2023 | Prime Minister Scholarship Scheme (PMSS) in marathi

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजना 2023 (अर्ज फॉर्म प्रक्रिया, लास्ट डेट, पात्रता, लिस्ट) (Prime Minister Scholarship Scheme (PMSS) in Marathi), [Online Application Form Download, Registration Process, Eligibility Criteria, Student List, Renewal Form]

प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी यांनी पुन्हा सत्तेत येताच देशाच्या विकासासाठी काही योजना सुरू करण्याची तसेच काही जुन्या योजनांमध्ये सुधारणा करण्याची घोषणा त्यांच्या पहिल्याच मंत्रिमंडळ बैठकीत केली आहे. अशीच एक योजना म्हणजे मुला-मुलींना दिली जाणारी शिष्यवृत्ती योजना, ही योजना खूप जुनी आहे. त्यात काही सुधारणा करण्याबाबत प्रधानमंत्री मोदींनी सांगितले आहे.

या योजनेत आपल्या देशाचे असे सैनिक जे देशाच्या सुरक्षेसाठी आपल्या जिवाची आणि कुटुंबीयांची पर्वा न करता सीमेवर जातात, त्यांच्या कुटुंबीयांना आर्थिक अडचणींना सामोरे जावे लागू नये आणि त्यांच्या मुलांना चांगले शिक्षण मिळावे, या योजनेअंतर्गत त्यांना शैक्षणिक अनुदान दिले जात होते, त्यात आता वाढ करण्यात आली आहे. या योजनेबद्दल तपशीलवार जाणून घेण्यासाठी, आमचा लेख पूर्णपणे वाचा.

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजना

शिष्यवृत्ती योजनेची वैशिष्ट्ये (Scholarship Scheme Key – Features)

• सैनिकांच्या कुटुंबीयांना मदत :- देशाच्या स्वातंत्र्याच्या रक्षणासाठी लाखो सैनिकांनी आपले प्राण पणाला लावले आहेत. आणि देशासाठी आपल्या जीवाची काळजी न करता ते आपल्या कुटुंबालाही मागे सोडतात. मात्र यासाठी त्यांना पुरेसे वेतन किंवा पेन्शनचा लाभ मिळत नाही. अशा परिस्थितीत, युद्धात किंवा दहशतवादी हल्ल्यात मृत्यूमुखी पडणाऱ्या सैनिकांच्या कुटुंबीयांच्या समस्या कमी करण्यासाठी प्रधानमंत्री मोदींनी अशा कुटुंबातील मुलांना त्यांच्या अभ्यासासाठी पुरेशी मदत उपलब्ध करून द्यावी, असे केंद्रीय अधिकाऱ्यांना सांगितले आहे.
• मदतीची रक्कम:- या योजनेंतर्गत, शहीद पोलिसांच्या मुलांना भारत सरकारकडून मासिक आधारावर मदत मिळेल. आता अशा सर्व विद्यार्थ्यांना दरमहा 2,500 रुपये आणि विद्यार्थिनींना 3,000 रुपये दरमहा शिष्यवृत्ती दिली जाणार आहे. यापूर्वी ही रक्कम अनुक्रमे रु. 2,000 आणि रु. 2,250 होती, ज्यात प्रधानमंत्रींनी नुकतीच सुधारणा केली आहे.
• इतर बदल :- या योजनेत पूर्वी मुंबई दहशतवादी सारख्या हल्ल्यात शहीद झालेल्या जवानांच्या मुलांना शिष्यवृत्ती मिळत नव्हती, मात्र आता हे नवे पाऊल उचलण्यात आले आहे, ज्यामध्ये राज्य पोलीस दलातील कोणत्याही पोलीस कर्मचाऱ्याचा दहशतवादी किंवा नक्षलवाद्यांशी लढताना मृत्यू झाल्यास आता त्या सर्व मृतांच्या कुटुंबीयांना मदत मिळणार आहे. याशिवाय इतर राज्य पोलीस अधिकाऱ्यांसाठी शिष्यवृत्ती योजनेत कोणतीही सुधारणा करण्यात आलेली नाही, त्यांना वर्षभरात केवळ 500 रुपये प्रति महिना दिले जातील.
• योजनेचे लाभार्थी: – ही योजना सशस्त्र दल, निमलष्करी दल आणि RPF च्या मृत किंवा माजी सेवेतील कर्मचार्‍यांच्या विधवा आणि वार्डांसाठी तांत्रिक आणि पदव्युत्तर शिक्षणास प्रोत्साहन देण्यासाठी लागू करण्यात आली आहे. आणि या योजनेंतर्गत दरवर्षी सशस्त्र दलाच्या 5,500 वॉर्ड, निमलष्करी दलाच्या 2,000 वॉर्ड आणि RPF च्या 150 वॉर्डांना शिष्यवृत्ती दिली जाते.
• शिष्यवृत्तीचा कालावधी :- माजी सैनिकांच्या मुलांना त्यांच्या अभ्यासादरम्यान कोणत्याही प्रकारची आर्थिक समस्या येऊ नये यासाठी संबंधित विभागाने शिष्यवृत्ती 1 ते 5 वर्षे सुरू ठेवण्यास सांगितले आहे. या कालावधीत सर्व शैक्षणिक आणि व्यावसायिक अभ्यासक्रम पूर्ण करता येतील.
• योजनेत समाविष्ट अभ्यासक्रम :- या योजनेतील शिष्यवृत्तीमध्ये शैक्षणिक आणि व्यावसायिक दोन्ही अभ्यासक्रमांचा समावेश करण्यात आला आहे. हे सुनिश्चित करते की कोणताही विद्यार्थी त्याच्या आवडीचा कोणताही विषय कोणत्याही संकोच न करता निवडू शकतो.
• प्रत्येक उमेदवारासाठी 1 अर्ज:- उमेदवार 1 पेक्षा जास्त कोर्ससाठी फॉर्म भरू शकत नाही. सर्व उमेदवारांना एकच फॉर्म सबमिट करण्याची परवानगी आहे.

योजनेतील आर्थिक सहाय्यासाठी अभ्यासक्रमांची ओळख (PM Scholarship Scheme to Caurses Identified for Financial Grant)

महाविद्यालयात शैक्षणिक पदवी मिळवताना तसेच व्यावसायिक किंवा व्यावसायिक प्रकल्पासाठी पात्र असणाऱ्यांना केंद्रीय प्राधिकरणाकडून आर्थिक मदत मिळेल, असे या योजनेत नमूद करण्यात आले आहे. प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजना या योजनेत समाविष्ट असलेल्या अभ्यासक्रमांच्या यादीबद्दल माहिती मिळविण्यासाठी, http://desw.gov.in/sites/default/files/PMSS.pdf या लिंकवर क्लिक करा. याशिवाय एकात्मिक अभ्यासक्रमांचाही या यादीत समावेश करण्यात आला आहे.

योजनेतील पात्रता निकष (Pradhan mantri Scholarship Scheme Eligibility Criteria)

पात्र कुटुंबे

दहशतवादी किंवा नक्षलवाद्यांच्या हल्ल्यात शहीद झालेल्या राज्यातील पोलीस अधिकाऱ्यांच्या वॉर्डांपर्यंत प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजनेची व्याप्ती वाढवण्यात आली आहे.

प्रारंभिक गुण संबंधित निकष

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजना या योजनेत उच्च शिक्षण घेऊ इच्छिणाऱ्या सर्व विद्यार्थ्यांनी त्यांच्या शेवटच्या परीक्षेत ६०% गुण मिळवलेले असावेत. त्यानंतरच ते या योजनेसाठी पात्र ठरतील. यासह, नियमित वर्षांसाठी म्हणजे एक वर्षानंतर, निवडलेल्या सर्व उमेदवारांना त्यांच्या संबंधित अभ्यासक्रमात किमान 50% गुण मिळणे अनिवार्य आहे. अनुत्तीर्ण विद्यार्थ्यांना या योजनेंतर्गत मिळालेल्या अनुदानाचा लाभ घेण्यापासून वंचित केले जाईल.

पदवी

या अनुदान योजनेत पदवीसाठी निवड झालेल्या विद्यार्थ्यांनाच अर्ज करण्याची परवानगी आहे. याशिवाय, या योजनेअंतर्गत केवळ काही पदव्युत्तर पदवी कार्यक्रम ओळखले जातील.

विधवा आणि अविवाहित मुले

विधवा आणि अविवाहित मुले देखील या शिष्यवृत्ती योजनेत अर्ज करण्यास पात्र आहेत. परंतु अर्जदाराच्या पत्नीने पुन्हा लग्न केल्यास तिच्यासाठी ही योजना रद्द केली जाईल.

शैक्षणिक पात्रता

अर्जदार करत असलेल्या अभ्यासक्रमाच्या आधारावर, त्याने/तिने आवश्यक निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे. एमबीबीएससाठी निवड होऊ इच्छिणाऱ्या सर्व उमेदवारांप्रमाणेच त्यांना 12वी उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे. आणि B.Tech किंवा BE अभ्यासक्रमांसाठी नोंदणी केली असल्यास, त्यांच्याकडे 12 वी उत्तीर्ण पुरावा किंवा डिप्लोमा पदवी असणे आवश्यक आहे. जर अर्जदाराला बीएड किंवा एमबीए करायचे असेल तर अर्जदाराने पदवीधर असणे आवश्यक आहे.

या योजनेत कोण पात्र नाही

लष्कराच्या किंवा भारतीय सैन्याच्या कोणत्याही शाखेत काम करणाऱ्या मुलांना या योजनेचा लाभ मिळणार नाही. अर्जदाराने परदेशात शिक्षण घेतले असले तरी त्याला या योजनेचा लाभ मिळणार नाही. अर्जदाराला कोणत्याही अभ्यासक्रमातून कोणत्याही प्रकारचा पगार मिळत असेल, तर तेही यासाठी पात्र ठरणार नाहीत. अर्जदाराने नियमित अभ्यासक्रम करणे बंधनकारक आहे, जर त्याने त्याचा अभ्यास मध्येच सोडला तर त्याला या योजनेतून काढून टाकले जाईल. याशिवाय पदव्युत्तर पदवी घेतलेले विद्यार्थी-विद्यार्थिनीही या योजनेत अर्ज करू शकणार नाहीत. मात्र त्यांना एमबीए किंवा एमसीए अभ्यासक्रम करायचा असेल तर ते त्यासाठी पात्र असतील. ही योजना पॅरा मिलिटरी फोर्स किंवा सामान्य नागरिकांसाठी नाही.

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजनासाठी आवश्यक कागदपत्रे (Pradhan Mantri Scholarship Scheme Required Documents)

आधार कार्ड

अर्जदारांनी त्यांच्या आधार कार्डची डिजीटल प्रत फॉर्मसोबत अपलोड करणे आवश्यक आहे. कारण त्यात अर्जदाराच्या ओळखीची सर्व माहिती असेल. आणि त्याच वेळी अधिका-यांना अर्जदाराची पार्श्वभूमी सहज तपासण्यास मदत होईल.

जन्म दाखला

अर्ज करताना सर्व अर्जदारांनी त्यांचा जन्म दाखला जवळ बाळगावा. यामध्ये संपूर्ण प्रक्रिया ऑनलाइन आहे, त्यामुळे हे प्रमाणपत्र स्कॅन करून ठेवा.

शैक्षणिक प्रमाणपत्र

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजना या योजनेत गुणांशी संबंधित निकष ठरवण्यात आले असल्याने, अर्जदारांनी त्यांचे शैक्षणिक प्रमाणपत्र म्हणजेच शाळेचे प्रमाणपत्र आणि गुणपत्रिका देखील स्कॅन करून ठेवणे आवश्यक आहे.

बँक खात्याची माहिती

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजना या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्जदाराचे वैध बँक खाते असणे आवश्यक आहे. तसेच बँक पासबुकची स्कॅन केलेली प्रत बँकेशी संबंधित सर्व माहिती जसे की बँक आणि शाखेचे नाव, खाते क्रमांक, बँकेचा पत्ता इत्यादी नमूद करणे आवश्यक आहे.

डीनकडून प्रमाणपत्र

सर्व अर्जदारांना त्यांच्या नोंदणी फॉर्मसह एक बोनाफाईड प्रमाणपत्र स्कॅन करणे आणि अपलोड करणे देखील आवश्यक आहे. आणि फक्त त्यावर उच्च शैक्षणिक संस्थेच्या डीन किंवा प्राध्यापक किंवा रजिस्ट्रारचा शिक्का आणि सही असावी.

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजनातील पेमेंट प्रक्रिया (Pradhan Mantri Scholarship Scheme Selection Process)

यामध्ये, अर्जदारांना देण्यात येणारी मदतीची रक्कम मासिक आधारावर बँक खात्यात जमा केली जाईल. जसे उमेदवार निवडले जातात, पहिला हप्ता स्वयंचलितपणे त्यांच्या खात्यात हस्तांतरित केला जाईल. हे अनुदान नियमित ठेवण्यासाठी, अर्जदारांना पेमेंट-कम-नूतनीकरण फॉर्म भरावा लागेल आणि सबमिट करावा लागेल. यासोबतच बोनाफाईड प्रमाणपत्रही असायला हवे. हे पूर्ण झाल्यावर विभागाकडून अर्जदाराच्या बँक खात्यात पैसे जमा केले जातील. जर अर्जदाराचे बँक खाते आधार कार्डशी आपोआप लिंक झाले नसेल, तर हे अनुदान त्याच्यासाठी नियमित केले जाणार नाही.

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजनाचा अर्ज कसा डाउनलोड करायचा? (How to Download Application Form of Pradhan Mantri Scholarship Scheme?)

या योजनेच्या अधिकृत ऑनलाइन पोर्टलवरून फॉर्म डाउनलोड केला जाऊ शकतो, अर्जदार नोंदणी फॉर्म मिळविण्यासाठी थेट या लिंकवर क्लिक करू शकतो. याशिवाय या योजनेशी संबंधित इतर माहिती मिळवण्यासाठी अर्जदार http://desw.gov.in/scholarship या लिंकवर क्लिक करू शकतात.

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजना अर्ज प्रक्रिया (Pradhan Mantri Scholarship Scheme Application Process)

• या शिष्यवृत्ती योजनेचा लाभ घेण्यासाठी सर्वप्रथम पात्र अर्जदार http://desw.gov.in/scholarship या अधिकृत लिंकवर क्लिक करा.
• यानंतर, जेव्हा ही वेबसाइट उघडेल, तेव्हा तुम्हाला ‘प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजनेचा अर्ज’ ची लिंक दिसेल. त्यावर क्लिक करा.
• अर्ज उघडल्यानंतर, येथे तुम्हाला तुमची आणि तुमच्या कुटुंबाशी संबंधित सर्व माहिती विचारली जाईल जसे की नाव, वय, ESM सेवा क्रमांक, माजी सेवा दल ओळख कोड, अर्जदाराची शैक्षणिक माहिती आणि मिळालेले गुण, इ. जी तुम्हाला योग्य आणि काळजीपूर्वक भरावी लागेल. कारण चुकीची माहिती भरल्याने तुमचा अर्जही रद्द होऊ शकतो.
• या नोंदणी फॉर्मचे 2 भाग आहेत, फॉर्मचे दोन्ही भाग भरल्यानंतर, अर्जदाराने फॉर्म जतन करावा आणि नंतर ‘सबमिट’ बटणावर क्लिक करावे.
• त्यानंतर संबंधित अधिकार्‍यांकडून त्याची तपासणी केली जाईल, त्यानंतर सर्वकाही बरोबर असल्यास उमेदवाराला माहिती दिली जाईल.

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजनातील शिष्यवृत्तीचे नूतनीकरण प्रक्रिया (Renewal Process of Scholarship in Pradhan Mantri Scholarship Scheme)

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजनाचा आणखी लाभ मिळवण्यासाठी अर्जदारांना नूतनीकरण फॉर्म भरावा लागेल. यासाठी देखील, अर्जदाराने ऑनलाइन अधिकृत वेबसाइटवर जावे आणि तेथे जाऊन लिंकवर क्लिक करावे जिथे तुम्हाला ऑनलाइन नूतनीकरण प्रक्रियेची लिंक दिसेल. नूतनीकरण प्रक्रियेत, काही आवश्यक कागदपत्रे देखील तुमच्याकडून मागवली जाऊ शकतात, ती स्कॅन करा आणि ती तुमच्याकडे ठेवा. यामध्ये तुम्हाला नोंदणी प्रक्रियेत अपलोड केलेले सर्व कागदपत्रे स्कॅन करावी लागतील. म्हणजे यामध्ये तुम्हाला डीनची स्वाक्षरी असलेले बोनाफाईड प्रमाणपत्र, मार्कशीट आणि शाळेचा पुरावा इत्यादी सर्व कागदपत्रे आवश्यक असतील.

प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजनातील निवडीच्या अटी (Pradhan Mantri Scholarship Scheme Terms of Selection)

• प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजना मध्ये माजी सैनिक किंवा तटरक्षक दलाच्या सदस्याचा कोणत्याही युद्धादरम्यान मृत्यू झाल्यास, त्यांच्या आश्रयाला राहणाऱ्या वार्ड आणि त्यांच्या विधवांना प्राधान्य दिले जाईल.
• त्यानंतर, विभाग माजी सैनिक किंवा तटरक्षक दलाच्या विधवा आणि मुलांना त्यांच्या कर्तव्यादरम्यान दुखापतीमुळे गंभीरपणे जखमी झालेल्यांना देखील मदत करेल.
• कर्तव्यावर असताना लष्कराशी संबंधित कारणांमुळे मृत्यू झालेल्या अशा सैनिकांच्या कुटुंबीयांनाही प्राधान्य दिले जाईल.एका माजी सैनिकाच्या कुटुंबातील सदस्याला जो गंभीर दुखापतीमुळे पूर्णपणे अपंग झाला आहे. यामध्येही त्यांची प्रथम निवड केली जाईल.
• एका माजी सैनिकाच्या कुटुंबातील सदस्याला जो गंभीर दुखापतीमुळे पूर्णपणे अपंग झाला आहे. यामध्येही त्यांची प्रथम निवड केली जाईल.
• अशा उमेदवारांना प्रधानमंत्री शिष्यवृत्ती योजना या योजनेत थेट नावनोंदणी करता येईल, ज्यांचे पती किंवा वडील राष्ट्रसेवेत येऊ शकले असतील आणि त्यांना शौर्य पुरस्कारही मिळाले असतील.
• अशा माजी तटरक्षक दलाचे सदस्य तसेच माजी सैनिकांची मुले आणि विधवा यांचीही यामध्ये निवड केली जाईल, जे ‘अधिकारी दर्जाच्या खालचे कर्मचारी’ या श्रेणीत येतात.

अशाप्रकारे आता सैनिकांच्या कुटुंबियांनाही आर्थिक मदत मिळू शकणार आहे, जेणेकरून त्यांच्या मृत्यूनंतर त्यांची मुले आणि पती/पत्नी यांना त्यांचे जीवन जगण्यात कोणतीही अडचण येऊ नये. आणि ते आनंदी होऊ दे.

इतर लिंक्स –

• gruha lakshmi yojana